• Dodatkowe opłaty za jednorazowe opakowania

Od początku roku, kupując żywność lub napoje zapakowane w jednorazowe opakowania z tworzyw sztucznych, konsumenci muszą się liczyć z dodatkowa opłatą. 

Wynika to z przepisów ustawy z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2023  poz. 877). Ustawa jest wynikiem zastosowania dyrektywy SUP zwanej Plastikową. Opłaty za jednorazowe opakowania mają zniechęcić konsumentów do ich używania.

Celem dyrektywy jest ograniczenie wpływu na środowisko przyrodnicze niektórych produktów jednorazowego użytku oraz narzędzi połowowych wykonanych z tworzyw sztucznych.  

Stawki opłat obowiązujące od 1 stycznia 2024 r.

Dla klientów oraz przedsiębiorców wprowadzających w obieg wyroby jednorazowe z tworzyw sztucznych to:

•  opłata za jednorazowe kubki (0,20 zł) i pojemniki na żywność (0,25 zł) oraz konieczność ewidencjonowania przez przedsiębiorców wydanych kubków oraz opakowań i przekazywanie zebranych od Klientów kwot na konto odpowiedniego organu;
•  opłata na pokrycie kosztów zbierania odpadów powstałych z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych tego samego rodzaju: pojemniki na żywność, pojemniki na napoje do 3 litrów, kubki, lekkie torby – (0,10 zł za 1 kg), wyroby tytoniowe z filtrem zawierającym tworzywa sztuczne (0,01 zł za sztukę);
•  opłata na pokrycie kosztów uprzątania, transportu i przetwarzania odpadów powstałych z produktów jednorazowego użytku: chusteczki nawilżane i balony (0,01 zł za sztukę);
•  opłata produktowa nakładana na przedsiębiorców, którzy wprowadzają do obrotu określone produkty, a nie wywiązali się z nałożonych na nich obowiązków np. konieczności zapewnienia udziału materiałów z recyklingu w nowych opakowaniach albo osiągnięcia odpowiedniego poziomu zbiórki.

Rodzaje produktów od których pobierana będzie opłata:

• Kubki na napoje, wraz z ich pokrywkami i wieczkami.
• Pojemniki na żywność, w tym pudełka z pokrywkami lub bez, przeznaczone do umieszczania żywności, która:
  • jest przeznaczona do bezpośredniego spożycia, na miejscu lub na wynos,
  • zazwyczaj spożywana jest bezpośrednio z pojemnika,
  • jest gotowa do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak przyrządzenie, gotowanie czy podgrzewanie.

W tej kategorii znajdują się również pojemniki na żywność typu fast food i inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność. Maksymalna wysokość opłaty za jedno opakowanie nie powinna przekroczyć 1 zł.

Nie ma obowiązku pobierania opłaty od odbiorcy końcowego za pojemniki na żywność, które:

• zawierają żywność suszoną lub zimną, wymagającą dalszej obróbki,
• zawierają więcej niż jedną porcję żywności,
• zawierają jedną porcję żywności, ale są sprzedawane w ilości większej niż jedna sztuka.

Przedsiębiorcy, którzy zostali zobowiązani do pobrania opłaty od klientów, będą ją wpłacać na rachunek bankowy marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce pobrania, w terminie do 15 marca roku następnego po roku, w którym opłata została pobrana. Kontrolę przestrzegania tego obowiązku przeprowadzi Inspekcja Handlowa, a pierwsze kontrole mogą odbyć się w 2024 roku.

Alicja Kubisz DODR, REiOŚ

• BDO

Racjonalne gospodarowanie odpadami w gospodarstwie rolnym przebiega przy wsparciu stosowania systemu bazy danych o odpadach i opakowaniach tzw. BDO. 

Podstawowym aktem prawnym regulującym obszar postępowania z odpadami jest Ustawa o odpadach z dnia 14 grudnia 2012r. (tekst jednolity Dz. U. z 2022 r. poz. 699, 1250, 1726, 2127, 2722).

Na obszarach wiejskich powstaje wiele odpadów typowych dla gospodarstwa rolnego. Są to głównie zróżnicowane odpady związane z działalnością rolniczą i odpady komunalne.

BDO – to zintegrowany system teleinformatyczny, w którego skład wchodzą:

• Rejestr BDO
• Moduł ewidencji odpadów (KPO, KEO)
• Moduł sprawozdawczości

Administratorem systemu BDO jest Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Jest on prowadzony przez marszałków województw.

Rola systemu BDO

• Wzmacnia kontrolę nad krajową gospodarką odpadami i zapewnia monitoring przepływu strumieni odpadów poprzez umożliwienie prowadzenia ewidencjonowania odpadów w BDO,
• Optymalizacja systemu sprawozdawczości z prowadzonej gospodarki odpadami, 
• Optymalizacja wpisu do Rejestru–BDO, aktualizacji danych oraz wykreślenia podmiotów z rejestru przez wprowadzenie formy elektronicznej,
• Ograniczenie nieprawidłowości w sektorze gospodarki odpadami.

Wytwórca odpadów – kto to jest?

Wytwórcą odpadów jest każdy, kogo działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów (pierwotny wytwórca odpadów) oraz każdy, kto przeprowadza wstępną obróbkę, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów. 

Posiadacz odpadów to wytwórca odpadów lub osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, będąca w posiadaniu odpadów. Domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na terenie nieruchomości.

Rolnik jako wytwórca odpadów

Wytwórcą odpadów powstających w wyniku świadczenia usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw jest podmiot, który świadczy usługę, chyba że umowa o świadczenie usługi stanowi inaczej.

Odpad – co to jest?

Odpady – wszystkie substancje lub przedmioty powstałe w wyniku działalności człowieka, a także pozostałości po ich produkcji, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub obowiązany jest do ich pozbycia się. 

Brak zdefiniowania czynności “pozbycia się”.

Interpretacja:

• „posiadacz pozbywa się” – działanie posiadacza przedmiotu lub substancji,
• „zamierza się pozbyć” – intencja posiadacza,
• „do pozbycia się jest zobowiązany” – obowiązek prawny.

Każdy z wariantów jest związany z postępowaniem posiadacza, a nie z właściwościami przedmiotu lub substancji.

Obowiązki rolnika w świetle ustawy o odpadach

• Posiadanie numeru rejestrowego BDO,
• Prowadzenie ewidencji odpadów,
• Sporządzanie i przesyłanie do właściwego marszałka województwa rocznego sprawozdania o wytwarzanych odpadach i o gospodarowaniu odpadami.

Wpisowi do rejestru nie podlegają (zgodnie z Art. 51. 2.):

• osoby fizyczne oraz jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcami wykorzystujące odpady na potrzeby własne,
• podmioty władające powierzchnią ziemi, na której są stosowane komunalne osady ściekowe (do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu lub uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia i do produkcji pasz), 
• podmioty prowadzące nieprofesjonalną działalność w zakresie zbierania odpadów np.. zbierają odpady opakowaniowe, zużyte artykuły konsumpcyjne typu leki i opakowania po nich (apteki), przyjmują zużyte artykuły konsumpcyjne w sklepach, systemy zbierania odpadów w szkołach, urzędach i instytucjach,
• transportujący wytworzone przez siebie odpady,
• wytwórcy odpadów będący rolnikami gospodarującym na powierzchni użytków rolnych poniżej 75 ha, o ile nie podlegają wpisowi do rejestru na podstawie posiadanych decyzji. 

Ewidencja odpadów i sprawozdawczość 

Art. 66. 4. Obowiązek prowadzenia ewidencji odpadów nie dotyczy:

1) wytwórców:

c) będących rolnikami gospodarującymi na powierzchni użytków rolnych poniżej 75 ha, o ile nie podlegają wpisowi do rejestru na podstawie art. 51 ust. 1.

Brak wpisu do Rejestru BDO – konsekwencje:

• Brak legalnej możliwości przekazania wytworzonych odpadów podmiotowi odbierającemu,
• Warunkiem legalnego przekazania odpadów jest wystawienie w systemie BDO elektronicznej karty przekazania odpadów tzw. KPO,
• Odpady nie zostaną odebrane bez odpowiednich zapisów w elektronicznej ewidencji odpadów.

Prowadzenie ewidencji odpadów:

• Od 1 stycznia 2021 r. ewidencję odpadów sporządza się wyłącznie za pośrednictwem indywidualnego konta w BDO,
• Dokumenty ewidencji odpadów w BDO nie wymagają opatrzenia podpisem,
• KPO sporządza posiadacz odpadów przekazując odpady do następnego posiadacza lub do prowadzonych przez siebie miejsc zbierania lub przetwarzania odpadu przed rozpoczęciem ich transportu,
• Ten kto transportuje musi posiadać podczas transportu potwierdzenie wygenerowane z bazy BDO.

Kto musi prowadzić ewidencję odpadów:

• posiadacz odpadów przejmujący odpady od innego posiadacza,
• posiadacz przekazujący odpady do prowadzonych przez siebie miejsc zbierania lub przetwarzania odpadu,
• transportujący odpady.

UWAGA!

Posiadacz odpadów lub transportujący odpady ma obowiązek każdorazowo i niezwłocznie po przyjęciu odpadów lub po zakończeniu transportu potwierdzić w BDO informacje o dacie, godzinie i masie odpadów.

Posiadacz odpadów, w tym ich wytwórca jest obowiązany do prowadzenia na bieżąco ilościowej i jakościowej ewidencji odpadów zgodnie z katalogiem odpadów.

Katalog odpadów 
Rodzaje i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów:

• odpadowa masa roślinna (02 01 03) – bez ograniczeń
• odchody zwierzęce (02 01 06) – bez ograniczeń
• odpady z gospodarki leśnej (02 01 07) – do 10 Mg
• odpady metalowe (02 01 10) – do 10 Mg
• odpady kory i korka (03 01 01) – do 10 Mg 
• trociny, wióry, ścinki, drewno, płyta wiórowa i fornir (inne niż wymienione w 03 01 04) czyli (03 01 05) – do 20 Mg
• odpadowy toner drukarski (inny niż wymieniony w 08 03 17) czyli 08 03 18 do 0,2 Mg
• odpady z toczenia i piłowania żelaza oraz jego stopów (12 01 01) – do 0,1 Mg
• odpady z toczenia i piłowania metali nieżelaznych (12 01 03) – do 0,05 Mg
• zużyte oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe (13 02 08*) – do 0,02 Mg
• opakowania z papieru i tektury (15 01 01) – do 0,5 Mg 
• opakowania z tworzyw sztucznych (15 01 02) – do 0,5 Mg
• opakowania z drewna (15 01 03) – do 1 Mg
• opakowania z metali (15 01 04) – do 1 Mg
• opakowania wielomateriałowe (15 01 05) – do 0,5 Mg 
• opakowania ze szkła (15 01 07) – do 0,5 Mg
• opakowania z tekstyliów (15 01 09) – do 0,2 Mg
• opakowania po substancjach niebezpiecznych lub zanieczyszczone (15 01 10*) – do 0,2 Mg
• opakowania ciśnieniowe niezawierające azbestu (ex 15 01 11*) – do 0,05 Mg
• sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania (np. szmaty, ścierki) i ubrania ochronne (inne niż wymienione w 15 02 02) czyli (15 02 03) – do 0,2 Mg
• zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy (inne niż wymienione w 16 02 09 do 16 02 12) czyli (16 02 13*) – do 0,05 Mg
• zużyte urządzenia (inne niż wymienione w 16 02 09 do 16 02 13) czyli (16 02 14) – do 0,1 Mg
• elementy usunięte ze zużytych urządzeń (inne niż wymienione w 16 02 15) czyli (16 02 16) – do 0,05 Mg
• nieorganiczne odpady (inne niż wymienione w 16 03 03, 16 03 80) czyli (16 03 04) – do 0,2 Mg
• organiczne odpady (inne niż wymienione w 16 03 05, 16 03 80) czyli (16 03 06) – do 0,2 Mg
• produkty spożywcze przeterminowane lub nieprzydatne do spożycia (16 03 80) – do 0,1 Mg
• baterie zawierające rtęć (16 06 03*) – do 0,005 Mg
• baterie alkaliczne ( z wyłączeniem 16 06 03) czyli (16 06 04) – do 0,02 Mg
• inne baterie i akumulatory (16 06 05) – do 0,02 Mg
• magnetyczne i optyczne nośniki informacji (16 80 01) – do 0,05 Mg
• odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów (17 01 01) – do 10 Mg
• gruz ceglany (17 01 02) – do 10 Mg
• odpady innych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia (17 01 03) – do 10 Mg
• zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia (inne niż wymienione w 17 01 06) czyli (17 01 07) – do 10 Mg
• usunięte tynki, tapety, okleiny itp. (17 01 80) – do 5 Mg
• drewno (17 02 01) – do 10 Mg
• szkło (17 02 02) – do 5 Mg
• tworzywa sztuczne (17 02 03) – do 5 Mg
• Miedź, brąz, mosiądz (17 04 01) – do 5 Mg
• Ołów (17 04 03) – do 5 Mg
• Cynk (17 04 04) – do 5 Mg
• Żelazo i stal (17 04 05) –do 5 Mg
• Cyna (17 04 06) – do 5 Mg
• Mieszaniny metali (17 04 07) – do 5 Mg
• Gleba i ziemia, w tym kamienie (inne niż wymienione w 17 05 03) czyli (17 05 04) – do 20 Mg
• Materiały budowlane zawierające gips (inne niż wymienione w 17 08 01) czyli (17 08 02) – do 10 Mg

Alicja Kubisz 
Dział REiOŚ 
DODR we Wrocławiu

Źródła: 1. www. Bdo.mos.gov.pl; 2. kpodr; kartaewidencji.pl