SIR - relacja z wyjazdu studyjnego Autostradą do innowacji | DODR Wrocław

Pięćdziesiąt odmian pomidorów produkowanych w szklarniach o powierzchni 1500 m2, badania w warunkach kontrolowanych w chlewni na 300 macior i 2400 tuczników, czy największa prywatna stacja unasienniania bydła w Europie ‒ to tylko niektóre miejsca, które odwiedziła w grudniu grupa z Dolnego Śląska. Do Holandii, kraju z pierwszej piątki najbardziej innowacyjnych państw pojechali dolnośląscy rolnicy, przedsiębiorcy przedstawiciele lokalnych organizacji społecznych i obywatelskich oraz mieszkańcy obszarów wiejskich, przedstawiciele jednostek naukowych i pracowników doradztwa rolniczego, a także przedstawiciele partnerów Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich.

Wyjazd studyjny Autostradą do innowacji został zorganizowany w dniach 5-8 grudnia, w ramach operacji do realizacji w Planie operacyjnym Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich 2016-2017, w zakresie Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich (SIR).
Cel operacji to ułatwienie transferu wiedzy i doświadczeń oraz współpraca między podmiotami działającymi w branży rolniczej z terenu Polski i Holandii, w zakresie wdrażania innowacji w rolnictwie.

Innowacyjna piątka
Holandia to kraj, który według zestawienia Global Innovation Index z 2015 roku znajduje się w pierwszej piątce krajów przodujących w innowacjach. Zakres działań przeprowadzonej operacji obejmował innowacyjne podejście do produkcji roślinnej i zwierzęcej. Dobry przykład działa najskuteczniej, dlatego organizatorzy wyjazdu studyjnego zaprezentowali jego uczestnikom innowacyjne przykłady działań i przedsięwzięć, sprawdzających się w holenderskich gospodarstwach.

Skąd się wzięła sieć
Beneficjentami operacji byli przedstawiciele rolników, przedsiębiorców, lokalnych organizacji społecznych i obywatelskich oraz mieszkańcy obszarów wiejskich, przedstawiciele jednostek naukowych i pracowników jednostek doradztwa rolniczego oraz przedstawiciele partnerów Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich Dolnego Śląska.
Pierwszego dnia uczestnicy wyjazdu wzięli udział w spotkaniu poświęconemu idei Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich (SIR). Koordynator ds. SIR Izabela Michniewicz przedstawiła założenia Sieci i działania „Współpraca”, opowiedziała także o działaniach podjętych w ramach Sieci od początku jej powstania. Jednak to, co interesowało gości najbardziej, to projekt rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania „Współpraca” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Rozporządzenie dotyczy wsparcia funkcjonowania grup operacyjnych na rzecz innowacji (EPI) oraz realizacji projektów, które prowadzą do opracowania nowych rozwiązań w zakresie nowych produktów, praktyk, procesów, technologii, metod organizacji i marketingu w sektorach rolnym, spożywczym i leśnym.

W pomidorowym świecie
Drugiego dnia uczestnicy wyjazdu odwiedzili Tomato World, czyli instytucję ogrodniczą poświęconą uprawie pomidorów. Tomato World znajdująca się w Honselersdijk to centrum informacji i edukacji. Znajduje się tam 1500 m2 szklarni, w których uprawiane są pomidory. Centrum jest wynikiem wspólnych działań partnerów w ramach holenderskiego szklarniowego sektora rolnego. Intencją założycieli Tomato World jest optymalne wykorzystanie energii oraz stworzenie platformy współpracy, edukacji i wymiany wiedzy.
Doświadczenia prowadzone w Tomato World dostarczają bodźców zmysłom smaku, zapachu, wzroku, węchu i dotyku. Tomato World stawia nacisk przede wszystkim na praktyczne poznanie uprawy warzyw szklarniowych, pokazane za pomocą szeregu różnorodnych doświadczeń. Wizyta w Tomato World jest ciekawym i smacznym doświadczeniem. Uczestnicy wyjazdu podziwiali pięćdziesiąt różnych odmian pomidorów stosowanych w uprawie szklarniowej.

Podłoże do recyklingu
Innowacyjne rozwiązania stosowane w zakresie uprawy to m.in. podłoża organiczne jako zamiennik dla uprawy w glebie. Podłoża te są wolne od patogenów, stanowią bazę składników odżywczych i mogą być poddane recyklingowi. Zaletą stosowania tego typu podłoży jest łatwiejsza kontrola uprawy. W szklarniach Tomato World zostały zastosowane proekologiczne metody uprawy roślin (stosowanie organizmów pożytecznych w walce z szkodnikami, naturalne zapylacze).

Energia w szklarni, energia na sprzedaż
Nie bez znaczenia jest sposób wytwarzania energii w Tomato World, które jest wynikiem kogeneracji. Zastosowanie kogeneracji daje duże oszczędności ekonomiczne i jest korzystne pod względem ekologicznym. Uwalniane jest ciepło i dwutlenek węgla. Ciepło to jest wykorzystywane do ogrzewania szklarni i przechowywane do późniejszego wykorzystania, zaś potrzebny do wzrostu CO2, dozuje się roślinom. Nadprogramowa energia elektryczna wytworzona w szklarniach jest sprzedawana dostawcy energii, który z kolei zasila gospodarstwa domowe w energię elektryczną. Tomato World to inspiracja dla polskich gospodarstw. Mogą one skorzystać z wyników różnorodnych badań, przykładów zastosowania nowych technologii oraz metod produkcji, które zostały przedstawione podczas wizyty w przedsiębiorstwie.

Rodzina Duijndam i przyjaciele
Po wizycie w Tomato World uczestnicy wyjazdu udali się do Hoeve Beisland. Hoeve Biesland jest rodzinnym gospodarstwem biodynamicznym. Od 100 lat prowadzi je rodzina Duijndam i przyjaciele. Filozofią gospodarstwa jest uświadomienie mieszkańcom regionu potęgi natury. W gospodarstwie osiąga się to przez pracę w zamkniętym cyklu.
Dobra ziemia oznacza dobrą trawę, a dobra trawa oznacza zdrowe krowy. Zdrowe krowy z kolei produkują mleko i mięso doskonałej jakości. Dlatego zrównoważony rozwój i zrównoważone środowisko ekologiczne mają pierwszorzędne znaczenie w Hoeve Biesland. W gospodarstwie znajduje się około 160 krów mlecznych, w przybliżeniu 140 cieląt, dwa byki rasy montbeliarde, 35 owiec, cztery świnie, dwa konie i kucyk. W uprawie warzyw nie używa się pestycydów. Właściciele prowadzą sklep oraz sprzedaż internetową płodów rolnych wyprodukowanych we własnym gospodarstwie i przez okolicznych rolników.

Trzoda innowacyjnie
Kolejnym miejscem odwiedzonym przez uczestników wyjazdu studyjnego było Centrum Innowacji w Sterksel, które jest częścią Uniwersytetu Wageningen. To ośrodek badawczy dla nowoczesnej i innowacyjnej hodowli trzody, zarówno w Holandii, jak i za granicą.
Sterksel to nowoczesna chlewnia na 300 macior i 2400 tuczników. Badania obejmują wszystkie aspekty zrównoważonej hodowli trzody, od badań w warunkach kontrolowanych na miejscu, po badania w gospodarstwach komercyjnych. Dodatkowo w Sterksel prowadzone są badania w zakresie żywienia zwierząt, zdrowia, mieszkalnictwa, opieki społecznej, systemów kontroli klimatu i żywienia, przetwarzania nawozu naturalnego, zrównoważonego wykorzystywania energii.

Byk dla przyszłych pokoleń
Następnym przystankiem na trasie beneficjentów operacji była wizyta w K.I. Samen, czyli największej prywatnej stacji unasienniania w Europie, znajdującej się na południu Holandii. Właścicielem stacji jest Bas Engelen.
K.I. Samen wykonuje pierwszą selekcję na podstawie eksterieru młodego zwierzęcia. Po przeglądzie byków i obserwacji najbliżej spokrewnionych osobników, selekcjonowane są zwierzęta o najwyższym potencjale genetycznym. Porównując byki w tym samym wieku uzyskuje się informacje o ich rozwoju osobniczym i budowie. Szczególną uwagę przykłada się do obserwacji zwierząt z linii żeńskich.
Tylko najlepsze byki są wybierane na ojców przyszłych pokoleń mlecznych krów. Byki ze stacji K.I. Samen wiernie przekazują krowom zwłaszcza takie cechy jak: odpowiednią budowę i zawieszenie wymienia, mocną budowę ciała, wysoką mleczność. Krowy są długowieczne, o wysokiej zdrowotności i dużych walorach produkcyjnych, przeznaczone głównie do hodowli, które chcą się rozwijać, czyli podnosić poziom i jakość produkcji oraz osiągać coraz wyższe zyski z hodowli.

Rzeka mleka z K.I. Samen
Bydło ze stacji K.I. Samen jest od lat liderem w Europie pod względem produkcji mleka. Mleko posiada doskonały skład ‒ wysoką zawartość procentową białka i tłuszczu oraz stosunek tych składników względem siebie. Jako jedyna na świecie, stacja w jednej porcji nasienia gromadzi 20 milionów żywych plemników (norma to 8 milionów). Tak wysoka koncentracja plemników przekłada się na skuteczniejsze zacielanie krów. Wynosi ona 1,6 porcji na skuteczne pokrycie.

Żywnościowe projekty pod klucz
W ostatnim dniu wyjazdu studyjnego uczestnicy odwiedzili firmę doradczą Delphy oraz gospodarstwo Hof van Twello. Delphy jest firmą słynącą z wymiany wiedzy i doświadczeń w sektorze uprawy roślin na całym świecie. Eksperci z Delphy pomagają swoim partnerom poprawiać wyniki produkcji roślinnej, organizują też szkolenia.
Przedsiębiorstwo zajmuje się optymalizacją produkcji żywności i kwiatów, poprzez rozwój oraz praktyczne wykorzystanie wiedzy i doświadczeń. Duże znaczenie Delphy przypisuje ochronie zdrowia i bezpieczeństwu żywnościowemu oraz zrównoważonemu rozwojowi.
Długa historia firmy i doświadczenie zespołu pracowników, ułatwia plantatorom, rolnikom i hodowcom wdrażanie nowych koncepcji upraw. Tworzą także projekty „pod klucz”, a następnie je realizują.

Co może mały, czyli połowa zysków
Gospodarstwo Hof van Twello to firma, która zrodziła się z przekonania, że drobni rolnicy mają prawo do istnienia. Właściciel gospodarstwa przedstawił jego misję podczas wykładu „Small scale farming as an alternative”, czyli jak małe gospodarstwo może być alternatywą dla gospodarstw wielkotowarowych. Na 12 hektarach ziemi pielęgnuje się tu owoce i warzywa, w tym także zapomniane i egzotyczne gatunki. Uprawą i pielęgnacją zajmują się nie tylko właściciele gospodarstwa, ale i okoliczni mieszkańcy. Po przeszkoleniu otrzymują oni od właściciela kawałek ziemi, którą mogą uprawiać. W zamian połowa wyprodukowanych płodów trafia do przydomowego sklepu. Zyski dzielą na pół.  Połowa wraca do osoby, zajmującej się uprawą.
W gospodarstwie Hov van Twello można brać udział w kursach o zastosowaniu jadalnych dzikich roślin, czy też chodzić boso po ścieżce o długości 2 km. 

Kwiat na giełdzie
Dodatkową atrakcją dla uczestników wyjazdu było zwiedzanie największej na świecie giełdy kwiatowej FloraHolland w Aalsmeer. Giełda jest dobrowolnym zrzeszeniem hodowców roślin ogrodowych, ciętych, pokojowych i doniczkowych. Rośliny trafiające na giełdę kwiatową pochodzą z terenu całej Holandii i spoza jej granic. Każdy kwiat jest poddawany rygorystycznej kontroli pod kątem uszkodzeń, infekcji, dojrzałości czy świeżości. O godzinie 6 rano, kiedy giełda rozpoczyna pracę, zainteresowani zakupem walczą o najwspanialsze okazy. Kupiona roślinność trafia do sklepów branżowych niemal całej Europy. Liczne zegary aukcyjne na terenie giełdy są rodzajem tablic informujących o gatunku rośliny, jej kolorze, wysokości, jakości, hodowcy, a także cenie wywoławczej i danych licytatora. Każdy zegar posiada wyznaczoną osobę ‒ licytatora, który podaje cenę wywoławczą dla danej rośliny. Zegary aukcyjne są połączone z komputerami, które przechowują informacje o osobie kupującej oraz o produkcie, w tym jego cenę. Cena wywoławcza rośliny jest zawsze wysoka, aukcja zaś odbywa się na zasadzie licytacji w dół. Jest to tak zwana aukcja holenderska ‒ wygrywa osoba, która wylicytuje najniższą cenę.

Podczas całego wyjazdu studyjnego uczestnikom zagwarantowano transport, noclegi, całodzienne wyżywienie oraz opiekę pilota. Dodatkowo każdy z nich otrzymał materiały informacyjno-promocyjne.

źródła:
http://tomatoworld.nl/en/
http://hoevebiesland.nl/dehoeve/
http://www.wur.nl/en/Expertise-Services/Research-Institutes/livestock-research/Innovation-centres/Swine-Innovation-Centre-VIC-Sterksel.htm
http://www.kisamen.pl/articles/page/O-firmie
http://delphy.nl/pl/
http://www.hofvantwello.nl/
http://www.fakty.nl/zycie-w-holandii-2/10416-floraholland-najwieksza-gielda-kwiatowa-na-swiecie

Izabela Liskowiak-Jaremko, Joanna Pazdej DODR