Pszenżyto – zagrożenia, objawy i progi szkodliwości | DODR Wrocław

Pszenżyto jest podatne na wiele chorób grzybowych, bakteryjnych i wirusowych. Do najważniejszych agrofagów należą rdza brunatna, fuzarioza kłosów oraz septorioza liści. 

Septorioza liści atakuje dolne liście, a następnie przenosi się na górne partie rośliny, zmniejszając powierzchnię asymilacyjną. 

Rdza brunatna powoduje rdzawy nalot na liściach i pochwach liściowych, co prowadzi do przedwczesnego zasychania. Na liściach i pochwach liściowych powstają rdzawe brodawki. 

Objawy septoriozy liści obejmują powstawanie brunatnych plam z widocznymi ciemnymi piknidiami, które pojawiają się na dolnych liściach, a następnie na wyższych partiach rośliny. 

Fuzarioza kłosów zanieczyszcza ziarno mikotoksynami, które później nie nadaje się do spożycia. Objawem choroby jest biały, watowaty nalot na kłosach oraz brunatne przebarwienia ziaren. Ziarna porażone przez fuzariozę są zdeformowane, lekkie i mogą zawierać mikotoksyny.

Inne agrofagi to zgorzel podstawy źdźbła oraz pleśń śniegowa, które prowadzą do osłabienia łodyg i zamierania roślin.

Najgroźniejszymi szkodnikami pszenżyta są mszyce, skrzypionki i larwy pryszczarka pszenicznego. Mszyce przenoszą wirusy roślinne i osłabiają rośliny, wysysając soki. Szkodniki takie jak mszyce powodują żółknięcie i deformacje liści. 

Skrzypionki uszkadzają liście, tworząc widoczne dziury. W ten sposób zmniejszają ich powierzchnię fotosyntetyczną. Larwy pryszczarka niszczą tkanki kłosów, co wpływa na jakość ziarna. 

Wciornastki i ploniarka zbożówka to kolejne szkodniki powodujące deformacje kłosów i osłabienie roślin.

Progi szkodliwości 

• Dla septoriozy liści, to wiosną od 5% do 20% powierzchni liści z widocznymi objawami, w zależności od fazy wzrostu rośliny, a jesienią 30-50% w fazie krzewienia. 
• Dla rdzy brunatnej 10-15% liści porażonych w fazie krzewienia, 10% liści w fazie strzelania w źdźbło i pierwsze objawy na liściu flagowym lub podflagowym w fazie kłoszenia. Fuzarioza kłosów wymaga interwencji, gdy pojawią się pierwsze objawy choroby na kłosach. 

Progiem szkodliwości dla szkodników jest:

• pojawienie się pierwszych osobników mszycy w okresie jesiennym lub przed kłoszeniem (skala BBCH 30-49), oraz stwierdzenie średnio jednej mszycy w fazie BBCH z przedziału 51 – 73,
• dla skrzypionek 1-2 larwy, wielkości około 4mm, na jednym źdźble pszenżyta,
• w przypadku pryszczarka pszenicznego konieczna jest interwencja, gdy liczebność znacząco wzrośnie (żeby to określić należy od początku kwitnienia zbóż do pełni kwitnienia regularnie monitorować sytuację w uprawie).

Integrowana ochrona roślin (IPM) zakłada działania prewencyjne, takich jak rotacja upraw, przestrzeganie zasad higieny na polu, a także wykorzystanie odpornych odmian pszenżyta. W ramach IPM stosowane są również metody biologiczne oraz ograniczanie stosowania chemicznych środków ochrony roślin. 

Przekroczenie progów szkodliwości oznacza konieczność podjęcia działań ochronnych, które mogą obejmować opryski fungicydowe lub insektycydowe, w zależności od rodzaju agrofaga. Wprowadzenie skutecznych metod ochrony pozwala na redukcję strat plonów oraz minimalizację negatywnego wpływu na środowisko naturalne.

Efektywne zarządzanie ochroną pszenżyta wymaga stałego monitorowania upraw oraz reagowania na pojawiające się objawy. Stosowanie metod agrotechnicznych, takich jak prawidłowy płodozmian, ogranicza presję agrofagów na plantacji. Wybór odmian odpornych na choroby i szkodniki pozwala zmniejszyć ryzyko strat plonów. Współczesne metody ochrony roślin uwzględniają także stosowanie systemów monitorowania, które umożliwiają ocenę zagrożeń w czasie rzeczywistym, co pozwala na bardziej precyzyjne stosowanie środków ochrony roślin. Dzięki temu rolnicy mogą ograniczyć koszty produkcji i zmniejszyć negatywne skutki dla środowiska.