Ostatnia aktualizacja: 28 06 2013, 12:01:13 CEST

Maj 2008

PROGNOZOWANE KALKULACJE KOSZTÓW PRODUKCJI PODSTAWOWYCH ZIEMIOPŁODÓW I PRODUKTÓW ZWIERZĘCYCH
W GOSPODARSTWACH INDYWIDUALNYCH
(warunki ekonomiczne z II - go kwartału 2008 r.)

Zasady liczenia kosztów:
Uwzględniono tylko koszty, które w łatwy sposób dały się przyporządkować konkretnym działalnościom np.: nawozy, środki ochrony roślin, usługi obce, dorywcza siła najemna, nasiona. Metodą kalkulacyjną obciążono każdy hektar kosztem pracy własnego ciągnika, przyjmując do wyliczeń: paliwo, oleje, smary, remonty bieżące, oraz obowiązkowe opłaty z tytułu: ubezpieczeń, podatku drogowego. Z grupy kosztów stałych doliczono tylko podatek rolny wyliczony w/g maksymalnej stawki dla I półrocza 2008 roku. Rachunek został zrobiony z myślą o gospodarstwach indywidualnych, dlatego nie wprowadzono pozycji „KOSZT PRACY LUDZKIEJ". Istnieje zatem możliwość doszacowania tej pozycji w kosztach w oparciu o np. parytet dochodów, lub średnie stawki godzinowe na danym terenie. Dla każdej rośliny przyjęto 2 lub 3 poziomy plonowania możliwe do uzyskania na danym kompleksie glebowym (niski plon, średni, wysoki). Podobnie w produkcji zwierzęcej przyjęto po kilka wariantów wydajności jednostkowej lub sposobów żywienia. Uwagi: Normatywny nakłady pracy ludzkiej przy uprawie zbóż kształtują się w przedziale od 21,2 do 23,5 godzin na 1 hektar. Przyjęcie średniej wartości 1 godziny pracy najemnej w II-gim kwartale 2008 roku równej 7 złotych, (stosowanej na terenie wsi województwa dolnośląskiego) umożliwia doszacowanie od 148,4 do 164,5 złotych do każdego hektara - jako nieopłaconą pracę własną rolnika. Przy plonie żyta 35 dt z 1ha - koszt produkcji 1 dt zwiększyłby się o około 4,24 - z 52,57 do 56,81 złotych.
W produkcji roślinnej zaplanowano dopłaty bezpośrednie na podstawie wysokości dopłat z roku poprzedniego, gdyż faktyczna wartość dopłat do jednego hektara zależy od kursu EURO i będzie znana dopiero jesienią. Pasze wyprodukowane w gospodarstwie wliczano po kosztach własnych, mieszanki treściwe i koncentraty po kosztach zakupu. Wydajność - to roczna produkcja np. mleka, ciężar końcowy zwierząt przeznaczonych na sprzedaż.
W kalkulacjach szczegółowych podane zostały normy zapotrzebowania na prace dla poszczególnych gatunków zwierząt. Przez kalkulacje rozumiemy „rozważania liczbowe różnych możliwych zjawisk”. Kalkulacje stanowią narzędzie rachunku ekonomicznego i ułatwiają przewidywanie efektów różnych rozwiązań organizacyjnych i ekonomicznych. Nie należy utożsamiać „kalkulacji” z obliczeniami. W zasadzie kalkulacje dotyczą przyszłości, natomiast obliczenia opierają, się na faktycznych zaszłościach lub wielkościach, które można ściśle określić.
Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu od wielu lat zajmuje się rachunkiem kosztów podstawowych produktów rolniczych. Wyniki obliczeń, przeprowadzanych tą samą metodą, ukazują się od roku 1993 w broszurze „Koszty Produkcji”. W związku z postępem technologu i techniki rolniczej, oraz unifikacją rachunku kosztów, wprowadzono niezbędne zmiany metodyczne starając się zachować dotychczasowy układ kalkulacji. Prowadzenie działalności gospodarczej w warunkach wolnego rynku znacznie zwiększyło znaczenie zagadnień ekonomicznych w funkcjonowaniu i ocenie gospodarstw rolniczych. Dane o kosztach produkcji wykorzystywane są do podejmowania decyzji bieżących i planowania. Przedstawione w dalszej części kalkulacje poszczególnych działalności mają służyć Państwu jako podpowiedz przy przeprowadzaniu własnych rachunków. Układ kalkulacji umożliwia przeprowadzenie rachunku w trzech kategoriach: nadwyżki bezpośredniej, dochodu rolniczego i jednostkowego kosztu produkcji. Nadwyżka bezpośrednia jest miarą ekonomiczną wykorzystywaną w klasyfikacji gospodarstw rolniczych według standardów UE.
Nadwyżka bezpośrednia z określonej działalności rolniczej to: roczna wartość produkcji uzyskana z l hektara uprawy lub od jednego zwierzęcia pomniejszona o koszty bezpośrednie poniesione na wytworzenie tej produkcji Wartość produkcji określonej działalności - suma wartości produktów głównych ubocznych znajdujących się w obrocie rynkowym, określona jest według cen sprzedaży „loco gospodarstwo”. Do wartości produkcji doliczone są dotacje do produktów, powierzchni lub zwierząt, odejmowane są natomiast różnego rodzaju straty.
Koszty bezpośrednie - koszty, które bez żadnej wątpliwości można przypisać do określonej działalności, ich wielkość ma proporcjonalny związek ze skalą produkcji i mają bezpośredni wpływ na rozmiar produkcji. Składniki kosztów bezpośrednich pochodzące z zewnątrz gospodarstwa określane są według cen zakupu, natomiast składniki kosztów wytworzone w gospodarstwie według cen sprzedaży „loco gospodarstwo”. Produkty własne nietowarowe (np. zielonka, kiszonka) wyceniane są według kosztów bezpośrednich poniesionych na ich wytworzenie.
Rachunek nadwyżki bezpośredniej służy ocenie poszczególnych działalności produkcyjnych i może być wykorzystywany do podejmowania decyzji w gospodarstwie, np.:

• wyboru działalności produkcji, tzn. co produkować?
• określenia rozmiaru produkcji, tzn. ile produkować ?
• wyboru poziomu intensywności produkcji, tzn. jak produkować?

Dochód rolniczy netto jest nadwyżką bezpośrednią pomniejszoną, o koszty pośrednie. Koszty pośrednie - koszty, których nie można przypisać do określonej działalności. Do kosztów pośrednich należą: pośrednie nakłady gospodarcze, podatki, ubezpieczenia, amortyzacja, koszty pośrednich czynników zewnętrznych (praca najemna, czynsze, odsetki od obcego kapitału). Głównym celem „Kosztów Produkcji” jest pokazanie poziomu kosztów bezpośrednich i w dłuższym okresie czasu tendencji zmian relacji cen oraz wyniku finansowego (dochodu rolniczego netto). Obliczenia dla większości produktów przeprowadzono dla trzech poziomów wydajności jednostkowej - niski, średni i wysoki. Koszty pośrednie obejmują usługi, pracę maszyn własnych, koszty utrzymania budynków, pozostałe koszty materiałowe, podatki i ubezpieczenia oraz w przypadku produkcji zwierzęcej koszty pośrednie produkcji pasz własnych. Przy obliczaniu kosztów eksploatacji maszyn założono optymalne ich wykorzystanie w czasie użytkowania. Posłużono się metodyką Instytutu Budownictwa Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa. Pozostałe koszty materiałowe obejmują między innymi: koszty eksploatacji samochodu osobowego, korzystania z telefonu. Podatki i ubezpieczenia obejmują tylko obowiązkowe obciążenia, nie zawieraj ą ubezpieczeń dobrowolnych. Rachunek przeprowadzono w cenach brutto. Takie podejście jest poprawne dla gospodarstw rolnych „ryczałtowych”, które uzyskują zryczałtowany zwrot podatku VAT przy sprzedaży produktów rolnych, a koszty środków do produkcji i usług ponoszą łącznie z podatkiem VAT.
W przypadku gospodarstw rozliczających podatek VAT na zasadach „ogólnych” poniższe kalkulacje należałoby przeprowadzić w cenach netto.
W rachunku kosztów nie uwzględniono płatności ONW.